सिद्धगिरी अँडव्हान्सड न्युरो-सायन्स सेंटर अँण्ड रिसर्च युनिट, कणेरी मठ कोल्हापूर
कोल्हापूर/प्रतिनिधी : २९ ऑक्टोबर २०२० जागतिक स्ट्रोक दिन. दरवर्षी २९ ऑक्टोबर रोजी लोकांना ‘स्ट्रोक’ विषयी जागरूक करण्यासाठी ‘वर्ल्ड स्ट्रोक डे’ साजरा केला जातो. भारतीयांमध्ये दरवर्षी ब्रेन स्ट्रोक हा आजाराला जवळपास १५ लाख लोक ह्या आजाराला बळी पडताना दिसत आहेत. त्यामध्ये जवळपास ८५ ते ९० टक्के लोक वेळेत हॉस्पिटलमध्ये उपचारासाठी न पोहोचल्याने त्यांना एकतर आयुष्यभर दुसऱ्यावर अवलंबून जीवन जगाव लागते. तर दुसरीकडे वेळेत न पोहोचल्याने मृत्यू.ब्रेन स्ट्रोक ह्या आजाराचे प्रमाण पाहता प्रत्येक ६ पुरुषांमध्ये १ तर प्रत्येक ५ स्त्रियांमध्ये १ असे आहे. ह्यामध्ये मग एकतर व्यसन असणारे स्त्री-पुरुष असो किंव्हा ५५ वयाच्या पुढील व्यक्ती असो पक्षाघात आजाराला बळी पडताना आपल्याला दिसत आहेत.लोकांना उच्चरक्तदाब, उच्चकोलेस्ट्रॉल आणि धूम्रपान यांमुळे स्ट्रोकची समस्या जास्त सतावत असल्याचे आपल्याला दिसून येत आहे.काही तद्न्य डॉक्टरांच्या मते जर एखाद्या व्यक्तीने त्याच्या रक्ताभिसरण यंत्रणेवर नियंत्रण ठेवले तर हा भयानक रोग टाळता येवू शकतो. कारण अशा प्रकारचा स्ट्रोक कोणत्याही व्यक्तीस होऊ शकतो. डॉक्टरांच्यामते, मेंदूतील रक्तवाहिन्यांच्या पेशींमध्ये योग्य रक्ताभिसरण नसल्यामुळे पक्षाघात घडतो. जेव्हा या पेशींना पुरेसा ऑक्सिजन आणि पोषण मिळणे थांबते. तेव्हा मानवाला अशा प्रकारचा पक्षाघात होत असतो. स्ट्रोक हा पक्षाघात झालेल्या मेंदूशी संबंधित एक गंभीर आजार आहे, ज्याचा बळी कोणीही, कोठेही पडला जाऊ शकतो. वेळेत उपचार न केल्यास एखादी व्यक्ती आजीवन अपंगहि होऊ शकते. वर्ल्ड स्ट्रोक मोहिमेच्या अहवालानुसार, दरवर्षी जगभरात सुमारे दीड कोटी लोक पक्षाघात होण्याने अर्धांगवायू बनतात. यापैकी सुमारे 5.5 दशलक्ष लोक या गंभीर आजारामुळे दगावतात. पण ह्या रोगाचे योग्य निदान केले गेले आणि त्यावर उपचार केले गेले तर रुग्णदेखील बरा होऊ शकतो. म्हणून त्याची लक्षणे जाणून घेत त्वरित उपचार करणे फार महत्वाचे आहे.
जागतिक स्ट्रोक दिन आजच्या दिनी जगभरात साजरा केला जातो. तसेच ह्या रोगाचे वाढते रुग्ण आणि त्याची तीव्रता याबद्दल जनजागृती करणे हा त्यामागील हेतू आहे जेणे करुन लोकांना या रोगाबद्दलची गंभीरता आणि माहिती व्हावी. स्ट्रोक कसा बसतो किंव्हा त्याची कारणे कोणती आहेत हे माहित असणे खूप गरजेचे आहे. मेंदूला रक्तपुरवठा करणाऱ्या रक्तवाहिन्यांमध्ये काही कारणाने अडथळा निर्माण होवून मेंदूला पक्षाघात होतो. तेव्हा त्याला स्ट्रोक, कधीकधी ब्रेन अटॅक असे म्हणतात. जेव्हा असे घडते तेव्हा मेंदूच्या पेशीना काम करण्यासाठी आवश्यक ऑक्सिजन आणि पोषण मिळत नसल्यामुळे मरण पावतात. पर्यायी रुग्णाच्या ठराविक अवयवावर त्याचा परिणाम दिसून येतो. उदा. तोंड वक्र होणे, हातापायाना संवेदना नसणे, काहीवेळेस हातपायाची संपूर्ण ताकद जाणे, जीभ जड होणे, बोलता न येणे. तर रुग्ण पूर्णपणे बेशुद्ध अवस्थेत असू शकतो. अशा प्रकारची लक्षणे आपल्याला दिसून येतात. अशा अवस्थेत तज्ञ डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आणि लवकरात लवकर उपचार घेणे हा एकमेव पर्याय आहे. कारण उपचारासाठी सुद्धा एक गोल्डन पिरीअड असतो. त्या ठराविक वेळेतच जर रुग्णाचे निदान आणि उपचार झाले तर रुग्ण बरा होवू शकतो. काहीवेळेस उपचाराला उशीर झाल्याने रुग्णाला कायमचे अपंगत्व येवू शकते.
सिद्धगिरी आरोग्यधामच्या “संस्कार” ह्या मेंदू आणि मणका विभागामध्ये गेल्या ४ वर्षापासून स्ट्रोक ह्या आजारावर डॉ.मरजक्के आणि त्यांच्या टीमने यशस्वीरीत्या उपचार केले आहेत. कारण अशाप्रकारचा ब्रेन स्ट्रोक झाला असेल तर उपचारासाठी एक तद्न्य डॉक्टरांची टीम, अड्व्हान्स तंत्रज्ञान, योग्य सुविधांची जोड असणे खूप गरजेचे असते. जे प.पू.श्री काडसिद्धेश्वर स्वामीजींच्या रुग्ण सेवा हीच ईश सेवा ह्या तत्वाने उपचार आणि सुविधा सिद्धगिरी आरोग्यधाम मध्ये उपलब्ध आहेत.
